Αν επιδιώκαμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον Πρόεδρο της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, χωρίς να περιοριζόμασταν μόνο σε χαρακτηρισμούς, θα μπορούσαμε να αναφέραμε, για αρχή, αναντίρρητα δεδομένα. Όπως, για παράδειγμα, ότι οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας λέγονται, ακόμη και σήμερα, KGB – απομεινάρι της σοβιετικής εποχής και του Ψυχρού Πολέμου, που φαίνεται πως «για τον τελευταίο κυβερνώντα κομμουνιστή ηγέτη στην Ευρώπη» δεν τέλειωσε ποτέ. Ή να θυμηθούμε δύο ταξιδιωτικές εμπειρίες.
Στη μία, Έλληνας ταξιδιώτης που έφτασε στο Μινσκ ένα παγωμένο σούρουπο του Νοεμβρίου του 1999, έπειτα από μπόλικη γραφειοκρατία και ταξίδι που έμοιαζε ατέλειωτο, ζήτησε περισσότερη ζέστη όταν έφτασε κατάκοπος στο δωμάτιο του ξενοδοχείου όπου διέμεινε. Και οι ευγενέστατοι υπάλληλοι –το σωστό να λέγεται!– έβαλαν στην πρίζα δύο σίδερα σιδερώματος με τη βάση τους στραμμένη προς το κρεβάτι του δωματίου.
«Όταν πυρακτώσουν, η ζέστη θα γίνει πολύ αισθητή» είπε χαμογελαστός ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου στον αμήχανο Έλληνα. Στη δεύτερη περίπτωση, ήταν Αύγουστος του 1997, όταν η κληρωτίδα του Champions League έφερε τον Ολυμπιακό, στην παρθενική του παρουσία στον θεσμό, απέναντι στην τότε πρωταθλήτρια Λευκορωσίας, τη Μοζίρ. Τότε ακούσαμε έκπληκτοι τον τότε προπονητή του πρωταθλητή Ελλάδας, Ντούσαν Μπάγιεβιτς, να λέει, καθώς ξεκινούσε το μακρύ ταξίδι προς την περίκλειστη πρώην Σοβιετική Δημοκρατία, πως «οι Αρχές της χώρας ενημέρωσαν την ομάδα να φέρει από την Ελλάδα όσο πόσιμο νερό χρειάζεται».
Αυτό είναι το «βασίλειο» του Λουκασένκο, που κάθεται αμετακίνητος στον «θρόνο» του επί 27 χρόνια, παίζει γκολφ, πλουτίζει και κηδεμονεύει έναν φτωχό λαό με σιδηρά πειθαρχία. Η χώρα του, βυθισμένη στην υπανάπτυξη και την ξενοφοβία, σημείο συνάντησης κατασκόπων παλαιάς κοπής, είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που διατηρεί τη θανατική ποινή ως νόμο, καθώς το Καζακστάν, που έχει ένα μικρό μέρος στην ευρωπαϊκή ήπειρο, τη χρησιμοποιεί μόνο σε εμπόλεμες περιόδους.
Και με αυτή την τιμωρία είναι πιθανό να βρεθεί αντιμέτωπος ο δημοσιογράφος - ακτιβιστής Ρομάν Προτάσεβιτς, κάτοικος Λιθουανίας, που συνελήφθη στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας την περασμένη Κυριακή μετά την εκτροπή της πτήσης FR4978 της Ryanair στο Μινσκ, λίγο προτού φύγει από τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας.
Αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να ακυρωθεί στην πράξη. Και δικαίως οι ηγέτες της Ε.Ε. κινητοποιήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα όμως δεν πρέπει να φύγουν από το τραπέζι της σχετικής συζήτησης κάποιες λεπτομέρειες που αφορούν τις διπλωματικές ισορροπίες και έχουν περισσότερο ελληνικό παρά ευρωπαϊκό ενδιαφέρον.
Η Λευκορωσία είναι χώρα - πιόνι της Ρωσίας. Σε τέτοιο βαθμό που όταν το Μινσκ ζήτησε δανειοδότηση ύψους 3 δισ. ευρώ από τη Μόσχα, οι Ρώσοι ζήτησαν ως εγγύηση ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας, το οποίο αποτελούσε μια από τις λίγες πηγές πλούτου της περίκλειστης χώρας – αίτημα που έγινε δεκτό χωρίς πολλά πολλά. Οι σχέσεις Ελλάδας - Ρωσίας περνούν μια δύσκολη καμπή. Και πρέπει να βρεθεί η λεπτή γραμμή που θα κρατήσει τους διαύλους ανοιχτούς.
Αξίζει ακόμη να θυμίσουμε ότι από το 2016 κιόλας είχε γίνει από την ελληνική Βουλή η κύρωση της συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας για τις διεθνείς οδικές επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία είχε ερμηνευτεί ως διευκόλυνση των εμπορικών - οικονομικών σχέσεων της Ελλάδας με τη Ρωσία, σε καιρούς ευρωπαϊκού εμπάργκο στα ρωσικά προϊόντα.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι πρέπει να καταδικαστεί στην πράξη η πρακτική του, δίχως άλλο, δικτάτορα Λουκασένκο, αλλά να βρεθούν τρόποι ώστε να μείνει ανοιχτό το ελληνορωσικό μονοπάτι. Προς αυτή την κατεύθυνση «δούλεψε» η χθεσινή συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ.
