Η νέα «Κόκκινη Λίστα» της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) αποκαλύπτει μια ζοφερή πραγματικότητα: χιλιάδες είδη απειλούνται με εξαφάνιση, ενώ η βιοποικιλότητα της Γης μειώνεται με ρυθμούς που η ανθρωπότητα δεν έχει ξαναδεί.

Τα πουλιά του κόσμου πετούν προς την εξαφάνιση

Τα πουλιά, σύμβολα ελευθερίας και αναγέννησης, χάνουν σταδιακά το έδαφος κάτω από τα φτερά τους. Σύμφωνα με τη νέα «Κόκκινη Λίστα», το 61% των ειδών παγκοσμίως παρουσιάζει πτωτική τάση, έναντι 44% μόλις πριν από εννέα χρόνια.
Από τα 11.185 είδη που εξετάστηκαν, πάνω από 1.250 βρίσκονται επίσημα υπό εξαφάνιση.

Οι ερευνητές εντοπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα στα τροπικά δάση, όπου η ανεξέλεγκτη αποψίλωση, η εξάπλωση των καλλιεργειών και η αστικοποίηση καταστρέφουν ανεπανόρθωτα τους βιότοπους των πουλιών.
Στη Μαδαγασκάρη, 14 είδη χαρακτηρίστηκαν «σχεδόν απειλούμενα» και 3 «ευάλωτα». Παρόμοια φαινόμενα καταγράφονται στη Δυτική Αφρική και την Κεντρική Αμερική, όπου τα δάση μετατρέπονται σε γεωργικές εκτάσεις.

Πολλά από τα είδη που εξαφανίζονται δεν είναι απλώς “όμορφα πουλιά”, αλλά κρίσιμοι κρίκοι της οικολογικής αλυσίδας. Ρυθμίζουν πληθυσμούς εντόμων, μεταφέρουν σπόρους και διατηρούν ζωντανό το οικοσύστημα που τρέφει τον πλανήτη μας. Η απώλειά τους, λένε οι επιστήμονες, μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τη γεωργία, την τροφή και το κλίμα.

Οι φώκιες της Αρκτικής στο χείλος της εξαφάνισης

Ενώ τα πουλιά χάνουν τους ουρανούς τους, οι φώκιες της Αρκτικής χάνουν τον πάγο που τις κρατούσε ζωντανές.
Η κουκουλοφόρος φώκια ταξινομείται πλέον ως «είδος σε κίνδυνο», ενώ οι γενειοφόρες φώκιες και οι φώκιες της Γροιλανδίας χαρακτηρίζονται «σχεδόν απειλούμενες». Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει λιώσει τεράστιες εκτάσεις θαλάσσιου πάγου, αφαιρώντας τους το φυσικό καταφύγιο που χρειάζονται για να γεννούν και να μεγαλώνουν τα μικρά τους.

Η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Οι φώκιες, οι πολικές αρκούδες και τα κητώδη βλέπουν το περιβάλλον τους να αλλάζει με ιλιγγιώδη ρυθμό.
Παράλληλα, η αύξηση της ναυσιπλοΐας, η εξόρυξη πετρελαίου και η βιομηχανική αλιεία προσθέτουν νέες απειλές σε έναν ήδη ευάλωτο κόσμο.

«Οι φώκιες είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων», επισημαίνουν οι επιστήμονες. «Η εξαφάνισή τους θα προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις, από τη μείωση των ψαριών μέχρι τη διατάραξη ολόκληρης της τροφικής αλυσίδας.»

Υπάρχει ακόμα ελπίδα;

Μέσα σε αυτό το σκηνικό απώλειας, υπάρχουν και σημάδια ελπίδας.
Η πράσινη θαλάσσια χελώνα, μετά από δεκαετίες διεθνών προγραμμάτων προστασίας, ανέκαμψε κατά 28% σε πενήντα χρόνια και μετακινήθηκε από την κατηγορία «υπό κίνδυνο» στην κατηγορία «ελάχιστης ανησυχίας».
Η επιτυχία αυτή αποδεικνύει πως οι σωστές πολιτικές, η εκπαίδευση και οι συλλογικές δράσεις μπορούν να αναστρέψουν την καταστροφή.

Μήνυμα αφύπνισης

Η νέα «Κόκκινη Λίστα» της IUCN είναι μια κραυγή της φύσης. Δεν πρόκειται απλώς για στατιστικά στοιχεία — είναι μια προειδοποίηση πως ο χρόνος εξαντλείται.
Αν δεν υπάρξει άμεση δράση για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, την προστασία των οικοτόπων και την αναχαίτιση της ρύπανσης, πολλά από τα είδη που γνωρίζουμε σήμερα θα ζουν μόνο σε φωτογραφίες και αναμνήσεις.

Η μάχη για τη διάσωση της βιοποικιλότητας δεν έχει χαθεί, αλλά απαιτεί συλλογική ευθύνη, αποφασιστική πολιτική βούληση και συνειδητή αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φύση.

🖋️ Κείμενο – Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Στεργίου

📚 Πηγές:
IUCN Red List 2025 – iucnredlist.org
UNEP Environment Programme Reports
WWF Arctic Programme 2025
National Geographic – Arctic Biodiversity Update